Japoński słowniczek kulturowy

Niedawno opublikowałam słowniczek zagadnień językoznawczych. W czasie nauki japońskiego spotykamy nie tylko słówka związane z językiem, ale też kulturą. Chcesz poznać ich znaczenie? Tym razem zapraszam Cię do przeczytania kulturowego słowniczka zagadnień. Dowiesz się, czym jest haiku, co znaczy omiyage, a także giri.

Japoński słowniczek kulturowy

Tranksrypcja - Zapis kanji - hiragana - wyjaśnienie

• Banzai　万歳　ばんざい - Dosłownie 10 tysięcy lat, wyrażenie tłumaczone jako 'hurra' 'niech żyje'.
• Bunraku 文楽  ぶんらく - Japoński teatr lalkowy, w którym narracji i dialogowi towarzyszy akompaniament shamisenu. Nazwa bunraku pojawiła się w XIX wieku.
• Dōhai 同輩  どうはい - Zwrot grzecznościowy używany wobec osób równych stażem, wiekiem itp.
• Genji monogatari 源氏物語 げんじものがたり - Klasyczne dzieło literatury japońskiej autorstwa Murasaki Shikibu.
• Genkō yōshi 原稿用紙 げんこうようし - Rodzaj papieru do pisania z siatką wyraźnych kwadratów (200 lub 400 na arkusz) do pojedynczego wpisywania znaków. Często służy do pisania wypracowań. 
• Giri 義理 ぎり - Polecenie wypełniania obowiązku należące do tradycyjnej etyki japońskiej. Szczególnie dotyczy spłacenia długu wdzięczności określonym osobom, poprzez bycie posłusznym, nawet gdyby było to niezgodne z własnym sumieniem.
• Haiku 俳句 はいく - Japońska forma poetycka reprezentatywna dla okresu Edo. Haiku składa się z 17 sylab podzielonych na trzy części po 5, 7 i 5 sylab.
• Ie  家 いえ - Japońska koncepcja "ie" oznacza zarówno rodzinę, jak i materialną jednostkę. przekazywaną jako spadek w bezpośrednim dziedziczeniu z pokolenia na pokolenie. Mówi o tym, jak ważna jest rodzina i przekazywanie tradycji. 
• Ikebana 生け花 いけばな - Japońska sztuka układania kwiatów, nazywana także kadō (道, 花道) – „droga kwiatów”. Ta japońska sztuka skupia się na tworzeniu harmonii linearnych konstrukcji, rytmu i koloru.
• Ikigai  生きがい いきがい - Japońska filozofia szczęścia. Słowo ikigai składa się z dwóch części „iki”- „żyć” oraz „gai” – powód. W wolnym tłumaczeniu ikigai to "powód do życia". Jego odnalezienie i realizowanie się w jego kierunku znacząco zwiększa szanse na szczęśliwe życie.
• Kabuki 歌舞伎 かぶき - Klasyczny dramat taneczny, jeden z trzech głównych rodzajów tradycyjnego teatru japońskiego, wywodzący się z XVII wieku. Teatr Kabuki jest znany ze stylizacji, często efektownych kostiumów oraz z wyszukanego makijażu noszonego przez niektórych jego wykonawców. 
• Kōhai 後輩 こうはい - Sowo określające młodszych wiekiem lub stażem osób. Często używany w zorganizowanych grupach społecznych jak szkoły, kluby sportowe, instytucje itp. 
• Kojiki 古事記 こじき -  Kroniki spisane w 712 roku. Jest to dzieło, mające stanowić oficjalną historię początków Japonii.
• Kokin wakashū 古今和歌集 こきんわかしゅう - "Zbiór poezji dawnej i współczesnej", w skrócie Kokinshū (古今集) – pochodząca z początku X wieku antologia arcydzieł japońskiej poezji dworskiej.
• Man’yōshū 万葉集 まんようしゅう - Dosłownie "Zbiór Dziesięciu Tysięcy Liści" to najstarsza zachowana do naszych czasów antologia poezji japońskiej. Wbrew pozorom nie zawiera 10 tysięcy utworów. 
• Nihon-shoki 日本書紀 - にほんしょき - Dzieło histograficzne z 720 roku, znane również jako Nihongi (日本紀) „Kroniki japońskie”. Pisane na podstawie kronik rodów arystokratycznych oraz ustnych przekazów ludowych.
• Ninjō 人情 にんじょう - W języku japońskim to ludzkie uczucie, które uzupełnia i przeciwstawia się wartości giri, czyli zobowiązania społecznego, w ramach japońskiego światopoglądu. Mówi się, że ninjō jest ludzkim uczuciem, które nieuchronnie rodzi się w konflikcie ze społecznym obowiązkiem. 
• Nō  能 のう - To jeden z głównych gatunków klasycznego teatru japońskiego, teatralna forma sztuki, przekazywana przez pokolenia. Uznana za jedną z najstarszych sztuk scenicznych na świecie, a przez UNESCO za „niematerialne dziedzictwo kulturowe”. Składa się z elementów dramatu, muzyki i tańca.
• Omiyage お土産 おみやげ  - Pamiątka z wycieczki, prezent z innego przywieziony z innego kraju.
• Origami 折り紙 おりがみ - Ssztuka składania papieru, pochodząca z Chin, lecz rozwinięta w Japonii. Uważa się ją za tradycyjną sztukę japońską.
• Sempai 先輩 せんぱい - Zwrot grzecznościowy używany w odniesieniu do osoby starszej wiekiem lub o większym stażu.
• Sensei 先生 せんせい - Japoński tytuł honoryfikatywny stosowany gdy zwracamy a się  do ludzi, którzy uważani są za pewnego rodzaju specjalistów we własnej dziedzinie, czyli np. do nauczycieli, profesorów, lekarzy. itp. Jest to najpopularniejszy zwrot, którego użyjemy, zwracając się do nauczyciela.
• Seppuku 切腹 せっぷく - Japońskie rytualne samobójstwo, które polega na rozcięciu mieczem lub sztyletem brzucha, gdzie, według tradycji japońskiej, mieściła się dusza.
• Shintō 神道 しんとう -  Tradycyjna, rodzima religia Japonii oparta na mitologii, charakteryzująca się politeizmem oraz różnorodnością przejawów i kultów m.in. animizmu i szamanizmu.
• Shodō 書道 しょどう - Ogólna nazwa kaligrafii, obejmująca kilka stylów pisma w języku japońskim. Wywodzi się z kaligrafii chińskiej.
• Wabi sabi 侘寂 わびさび - W tradycyjnej estetyce japońskiej wabi-sabi jest światopoglądem skoncentrowanym na akceptacji przemijalności i niedoskonałości. Estetyka jest opisywana jako docenienie piękna, które jest z natury niedoskonałe. Jest to koncepcja wywodząca się z nauk buddyjskich.
• Waka 和歌 わか - Klasyczna poezja japońska.

Ucząc się języka japońskiego lub czytając artykuły o Japonii, trafiłeś na wyrażenie, którego nie zrozumiałaś/eś? Napisz, może mi się pomóc w poszukiwaniach odpowiedzi.