Języki, które umierają

Japoński, koreański, chiński, angielski, hiszpański, hindi, niemiecki - wiele języków na świecie ma miliony użytkowników, których liczba stale się powiększa. W sumie na świecie istnieje tak wiele języków, że ich dokładna liczba jest niemożliwa do ustalenia. Szacuje się, że jest ich około 6-7 tysięcy. Języki są ważnym elementem kultury każdego rejonu oraz państwa świata. Większość z nich ma długą historię stanowiącą dorobek licznych pokoleń. Część języków stopniowo wychodzi z użycia i niestety, wkrótce całkowicie odejdzie w zapomnienie. Za każdym z nich kryje się wyjątkowa historia, którą warto poznać, póki jeszcze jest taka możliwość. Oto niektóre z języków, które powoli umierają.

                                       

Język resigaro

Według badań historycznych, przed pojawieniem się w Peru hiszpańskich konkwistadorów, wśród tamtejszych plemion funkcjonowało do 600 języków. Do dzisiaj przetrwało niecałe 50 z nich. Większość niestety również powoli wychodzi z użycia, jednak za najbardziej zapomniany język z tej grupy uznaje się resigaro. Około 30 lat temu biegle posługiwało się nim zaledwie 12 osób. Niestety, większość z nich przestała używać resigaro ze względu na konieczność funkcjonowania w społeczności porozumiewającej się w innych językach. W 2007 roku już tylko dwie osoby biegle mówiły w resigaro. Były to bliźnięta Rosa i Pablo. Ich matka posługiwała się resigaro, a ojciec mówił w języku ocaino, który również wychodzi z użycia. Rodzeństwo nauczyło się języków obojga swoich rodziców, aby uczcić ich pamięć. Niestety, Rosa została zamordowana w 2016 roku. Obecnie jedyną osobą na świecie posługującą się resigaro jest jej brat. Jeszcze przed śmiercią Rosy, rodzeństwo podjęło współpracę z peruwiańskim Ministerstwem Kultury w celu wznowienia wydania słownika języka resigaro. Jego ostatnia publikacja pochodzi z lat pięćdziesiątych. Aktualnie jedynie Pablo jest w stanie uratować pamięć o tym umierającym języku.

Język ocaina

Ojciec Rosy i Pabla posługiwał się językiem ocaina. W porównaniu z resigaro znacznie więcej osób wciąż go używa. Według szacunków, są to 54 osoby, w tym Pablo. Do grupy użytkowników ocaina wlicza się również kilkoro dzieci. Istnieje więc szansa, że ten język zostanie przekazany kolejnym pokoleniom. Wszystkie osoby mówiące w ocaina zamieszkują amazońskie tereny Kolumbii.

Język osetyjski

W Rosji, a konkretnie na terenie Republiki Północnej Osetii-Alanii, położonej w regionie Kaukazu, mieszka lud Osetyjczyków. Grupa ta posługiwała się własnym językiem, jednak obecnie mówią w nim jedynie 44 osoby. Osetyjski należy do grupy języków irańskich i ma kilka dialektów, które mocno się od siebie różnią. Co ciekawe, uznaje się, że osetyjski wywodzi się ze starożytnego języka Scytów. Dbałość o jego kultywowanie ma więc ogromne znaczenie z punktu widzenia historycznego i kulturowego.

Język ajnuski

Japońską wyspę Hokkaido zamieszkują Ajnowie. Ajnuski to rodzimy język tej grupy etnicznej, jednak zaledwie 10 osób wciąż potrafi się nim posługiwać. Każda z nich ma ponad 60 lata, a więc szanse na przedłużenie jego istnienia są naprawdę nikłe. Ajnujski to bardzo wyjątkowy język, ponieważ nie należy do żadnej grupy językowej. Co ciekawe, jednym z bardziej znanych badaczy ajnuskiego był Bronisław Piłsudski, brat Józefa Piłsudkiego.

Język manx

Również na starym kontynencie znajdziemy języki, które umierają. Należy do nich między innymi język manx. Klasyfikuje się go do celtyckiej grupy językowej. Osoby posługujące się manx zamieszkują głównie wyspę Man na Morzu Irlandzkim. Ostatnia osoba, dla której manx był pierwszym językiem zmarła w 1974 roku, jednak mimo to udało się podtrzymać jego tradycję. Brytyjski lingwista Brian Stowell napisał podręcznik do tego języka. Dzięki niemu aż około 1700 osób nauczyło się języka manx. Co więcej, Stowell przetłumaczył na ten język Alicję w krainie czarów, a nawet napisał w nim własną książkę pod tytułem Dunveryssyn yn Tooder-Folley.

Język krymczacki

Krymczacki to kolejny z wymierających języków europejskich, którym posługuje się niewielka grupa mieszkańców Krymu. Należy on do grupy języków ałtajskich i wywodzi się z języka Tatarów krymskich. Zauważalne są w nim również naleciałości hebrajskie. Wielu mieszkańców tamtejszych ziem podczas II wojny światowej padło ofiarą Holocaustu. Tych, którzy ocaleli, przesiedlono do Uzbekistanu. Tragiczne wydarzenia historyczne przyczyniły się do stopniowego wymierania tego języka. Szacuje się, że językiem krymczackim aktualnie posługuje się około 200 osób.

Język maringarr 

Maringarr to język Aborygenów z Terytorium Północnego, należący do języków bringeńskich. Na początku lat 80. XX wieku żyło ok. 30-40 jego użytkowników. Współcześnie jest on zaliczany przez UNESCO  do języków krytycznie zagrożony. Szacuje się, że pozostało ok. 10 osób posługujących się maringarr, ponieważ przechodzą one na lokalny język - kriol. 

Język marithiel

Marithiel to również język Aborygenów z Terytorium Północnego, należący do języków bringeńskich. Pod koniec XX wieku posługiwało się nim ok. 75 osób. Obecnie istnieje ok. 15 użytkowników tego języka. 

Język haida

Język haida używany jest na Wyspach Królowej Charlotty przez Haidów i tak właściwie jest grupą dialektów z rodziny języków na-dene. Uważany jest za język izolowany, czyli niepowiązany z innymi językami. Obecnie istnieją dwa dialekty (północny i południowy) z sześciu i posługuje się nimi ok. 24 użytkowników. Status tego języka to krytycznie zagrożony. 

Język liwski

Jest to język ugrofiński, podgrupy fińskiej z rodziny uralskiej. Klasyfikowany jest jako drzemiący. Nie ma już żyjących ludzi, dla których był językiem ojczystym, jednak obecnie jest wyuczony przez ok. 210 osób na poziomie A1-A2 oraz ok. 40 osób na poziomie B1. Używano go między innymi na terenie współczesnej Łotwy. 

Język ingryjski

To język z grupy bałto-fińskich języków uralskich. Posługują się nim mieszkańcy Ingrii, regionu w Rosji. Ojczystym językiem jest dla ok. 142 osób. Jesr klasyfikowany przez UNESCO jako poważnie zagrożony. 

Język wotycki

Kolejny język ugrofiński z grupy bałtycko-fińskiej to wotycki. Używany był w Ingrii przez lud Wotów. Obecnie żyje 8 użytkowników wotyckiego, dla których jest on językiem ojczystym, oraz 40-60 osób, uznających go za swój drugi język. 

Język kusunda

Język kusunda pochodzi ze strefy Gandaki w Nepalu i jest językiem izolowanym, niepowiązanym z żadnym istniejącym językiem.  W 2014 roku miał 87 użytkowników. 

Język jagański 

Jagański to język izolowany, który tradycyjnie używany był na południu Ziemi Ognistej w Chile. Jego status to krytycznie zagrożony i obecnie na świecie żyje tylko jedna jego użytkowniczka. Jest nią Cristina Calderón, która 24 maja 2020 roku świętowała swoje 92. urodziny. 

Każdy język to odzwierciedlenie kultury pewnego rejonu świata bądź konkretnego narodu. Wraz z pamięcią ostatnich przedstawicieli społeczności posługującej się danym językiem umiera ogromna wartość historyczno-kulturowa. Ważna jest zatem dbałość o kultywowanie tradycji języków, które odchodzą w zapomnienie. Z pewnością nie każdy da się uratować, jednak warto próbować ocalić choćby część z nich.