Chińskie przesądy

Dla wielu nie będzie zdziwieniem, że chińska kultura znacznie różni się od naszej. Z tego powodu nietrudno o popełnienie gafy w kontaktach z Chińczykami. Skąd biorą się te różnice? Wiele z nich wynika z chińskich przesądów (迷信 míxìn). Chińczycy to bardzo przesądny naród, dlatego warto znać choćby kilka z nich, aby podczas rozmowy nie zrobić czegoś nietaktownego i uniknąć kompromitacji. Co prawda jako obcokrajowcy mamy taryfę ulgową, lepiej jednak nie kusić losu i nie igrać ze złymi duchami z chińskich wierzeń.

Obraz Arcadia11 z Pixabay 

Chińskie homonimy

Zacznijmy od przesądów opartych na homonimach, czyli wyrazach o takim samym brzmieniu. Ponieważ w języku mandaryńskim liczba sylab jest ograniczona, bardzo często zdarza się, że niepozorne słowo o neutralnym znaczeniu brzmi tak samo jak słowo, które budzi złe (lub dobre) skojarzenia.

Przykładem tego jest liczba cztery, uznawana w Chinach za pechową – „cztery” po chińsku (四 sì) brzmi bardzo podobnie do „śmierci” (死 sǐ). Ktoś może pomyśleć, że to przecież nic wielkiego – w końcu u nas też mamy pechową „trzynastkę”, lecz mało kto traktuje to na poważnie. W Chinach sytuacja ma się jednak inaczej. Niekiedy zdarza się, że budynki nie mają czwartych pięter, a jeśli mają, mieszkania na tymże piętrze są dużo tańsze niż te na innych. Wielu Chińczykom zależy także, aby ich numery telefonu nie miały w sobie cyfry 4.

Z tego samego powodu, dla którego cztery to pechowa liczba, osiem jest uznawana za szczęśliwą. „Osiem” po chińsku to 八 bā, podobne w wymowie do 发 fā, czyli słowa utożsamianego ze szczęściem i bogactwem. Dlatego właśnie czynsze na ósmym piętrze są najwyższe, a wielu rodziców stara się, aby ich dzieci przyszły na świat w sierpniu – ósmym miesiącu.

Kolejnym przykładem przesądu opartego na podobnym brzmieniu wyrazów jest zegar – a konkretniej wręczanie komuś zegara jako prezent. Najlepiej tego nie robić. Wyrażenie „wręczyć zegar” (送钟 sòng zhōng) brzmi bardzo podobnie do „oddania czci zmarłemu” (送终 sòngzhōng). Wiadomo, że prezent budzący takie skojarzenia raczej nie jest dobrym pomysłem.

Parasolka również nie sprawdzi się jako prezent. „Parasol” (伞 sǎn) jest bowiem podobny w brzmieniu do „rozstania” (散 sàn). 

Znaczenie kolorów

To, czy dany przedmiot budzi złe skojarzenia nie jest jedynym problemem podczas szukania dla kogoś prezentu. Należy też pamiętać, aby nie owijać prezentów w biały ani czarny papier – kolory te utożsamianie są ze śmiercią i żałobą.

Szczęśliwym kolorem w Chinach jest czerwony. Uznaje się go za symbol powodzenia, witalności, piękna oraz pomyślności. Nie wolno jednak pisać na czerwono, szczególnie imion, gdyż kojarzy się to z pisaniem krwią.

Zielony także jest uznawany za szczęśliwą barwę przez Chińczyków, podobnie jak żółty. Zielony to kolor bogactwa, płodności, nadziei i harmonii, oznacza również czystość. Żółty utożsamiany jest z władzą cesarską, uznaje się go także za najpiękniejszy i najbardziej prestiżowy kolor ze wszystkich.

Złe duchy

Duchy to element pojawiający się bardzo często w chińskiej kulturze, nic więc dziwnego, że wiele przesądów związanych jest właśnie z nimi. Dla przykładu, Chińczycy wierzą, że otwarcie parasola w domu przyciągnie złe duchy.

Podczas przypadającego na siódmy miesiąc kalendarza księżycowego Miesiąca Duchów nie wolno gwizdać w nocy, ponieważ przywołuje to duchy, tak samo jak kąpiel w jeziorze w tym okresie. Poza tym nie należy kupować lalek o ludzkim kształcie, ponieważ te mogą zostać opętane przez duchy, podobnie jak… wywieszone na noc na zewnątrz pranie do wysuszenia.

Zachowanie przy stole

W trakcie posiłku również należy zachować odpowiednie maniery. Pod żadnym pozorem nie wolno wbijać pałeczek na sztorc w jedzenie – budzi to bowiem skojarzenia z pogrzebem. Po skończonym posiłku nie wolno kłaść pałeczek równoległe na misce lub talerzu, ponieważ może ściągnąć to na nas nieszczęście.

Powinno się także zostawić nieco jedzenia będąc w gościach – zjedzenie wszystkiego będzie znakiem dla gospodarza, że nie najedliśmy się do syta. Wyjątkiem jest ryż. Należy zjeść go do końca, ponieważ pozostawienie go przynosi nieszczęście. Jeżeli rozbijemy miseczkę na ryż, będzie to zwiastować szybką utratę pracy.

Przesądy w chińskiej architekturze

Chińczycy są przesądni do tego stopnia, że ma to także wpływ na architekturę. Budynki są stawiane i aranżowane według starożytnej praktyki fēngshuǐ, aby osiągnąć zgodność ze środowiskiem naturalnym. Dlatego na przykład wejście do budowli nie może znajdować się po północnej stronie. Zgodnie z fēngshuǐ buduje się zarówno zwykłe domy, jak i nowoczesne wieżowce.

Dekorując wnętrze powinniśmy także uważać, aby przypadkiem nie rozbić lustra. Wiąże się z nim bowiem przesąd bardzo podobny do tego występującego w naszej kulturze. Rozbite lustro oznacza pech oraz utratę dobrobytu.

To tylko niektóre z chińskich przesądów, których w rzeczywistości jest cała masa. Tak naprawdę nigdy nie wiadomo, czy coś, co zrobimy, nie zostanie przez któregoś z Chińczyków odebrane jako zły omen – jednak właśnie to jest jednym z wielu uroków poznawania obcej kultury.

Współautorem tekstu jest Przemysław Kawka, student sinologii Uniwersytetu Gdańskiego https://www.facebook.com/przemek.kawka.775/