Jak wygląda pogrzeb w Wietnamie

Obyczaje, które wydają się nam oczywiste, gdzie indziej mogą przybierać zupełnie inną formę. Tak jest na przykład z ceremonią ostatniego pożegnania zmarłej osoby. W Czechach coraz częściej jest ona unikana, a prochy zmarłego zabiera się do domu. W Polsce najbardziej popularne jest złożenie bliskiej osoby w trumnie, w ziemi i stawianie nagrobka upamiętniającego zmarłą osobę. Jednak jak ceremonia ta wygląda w innych częściach świata? Jak podchodzą do niej mieszkańcy Wietnamu? 

https://theculturetrip.com/asia/vietnam/articles/the-fanfare-of-vietnams-funerals/

W co wierzą Wietnamczycy?

O wierzeniach Wietnamczyków przeczytasz tutaj, z poprzedniego tekstu dowiesz się m.in., jak ważny jest kult przodków. Wiele osób dziwi to, że organizowanie spotkań rodzinnych w rocznicę śmierci jest nawet bardziej istotne niż urodziny osób żyjących. Jak wygląda kwestia pogrzebów? Większość ceremonii pogrzebowych odbywa się w duchu buddyzmu i filozofii konfucjańskiej. Wietnamczycy wierzą w to, że dusza człowieka opuszcza jego ciało dopiero po 3 dniach od zgonu. Wróżbita wyznacza dzień, w którym to nastąpi i ciało będzie mogło zostać złożone w grobie(dusza może opuścić ciało szybciej lub dużo później). Na wszelki wypadek, aby zachowywać ciągły kontakt z duszą zmarłego, podczas całej ceremonii pogrzebowej palone są kadzidełka i grana jest muzyka. Wielu Wietnamczyków wyznaje religie chrześcijańskie, ale nawet wtedy zachowywany jest rytuał 3 dni.

Przebieg ceremonii

Zaraz po stwierdzeniu zgonu rodzina powiadamia każdego, kto znał zmarłego. Wówczas wszyscy przybywają do domu nieboszczyka i rozpoczynają czuwanie, które trwać będzie trzy dni - tradycyjnie pierwszy dzień był dla rodziny, drugi dla przyjaciół, a trzeci dla znajomych, kolegów z pracy, sąsiadów itd. 

Od początku ceremonii aż do złożenia zmarłego w grobie, Wietnamczycy dbają o ciągłe palenie kadzidełek. Stanowią one część dekoracji znajdujących się przy trumnie, a jednocześnie mają praktyczne zastosowanie - ich aromat jest tak duszący, że nie czuć brzydkiego zapachu rozkładającego się ciała. Razem z ułożonym z przodu drewnianej skrzyni, zdjęciem zmarłej osoby, kwiatami oraz świecami, kadzidła tworzą swego rodzaju ołtarzyk. To właśnie przed nim żałobnicy klękają i w modlitwie żegnają bliskiego. W tym miejscu składane są również wieńce, kosze z owocami i pieniądze symbolizujące szacunek dla najbliższych krewnych zmarłego. To, co widocznie odróżnia polską i europejską kulturę od wietnamskiej, jest to, że kolorem żałobnym w Wietnamie jest nie czerń, ale biel.

Ciało nieboszczyka ubierane jest w elegancki strój i umieszczane w trumnie, a wcześniej jest obmywane i przygotowywane do złożenia przez profesjonalistę. Obok ciała kładzione są osobiste przedmioty. Często są to ulubione ubrania, rzeczy codziennego użytku, obiekty, które pełniły ważne znaczenie podczas życia tej osoby. Ponadto dodawane są również miseczki ryżu, listy, kwiaty, które uznane są za obowiązkowe. Według tradycji Wietnamczycy wkładają również kawałek złota lub monetę między zęby zmarłego, a także kilka ziaren ryżu. Moneta ma umożliwić mowę po drugiej stronie, a ryż symbolizuje to życie ludzkie - z ziemi powstałeś, do ziemi wrócisz. Przed zabraniem trumny z domu, żałobnicy ostatni raz żegnają się ze zmarłym, patrząc na jego twarz. Przed domem zmarłego ustawia się wieńce i często czarne flagi.

https://dying.lovetoknow.com/death-cultures-around-world/what-happens-at-vietnamese-funeral

Zaraz za powozem, który transportuje drewnianą skrzynię z ciałem na cmentarz lub do krematorium, idzie najbliższa rodzina. Niesie ona zdjęcie z obliczem zmarłego. Potem podążają przyjaciele i znajomi, którzy rozrzucają po drodze skrawki papieru - często fałszywe dolary. Zgodnie z obyczajem mają one prowadzić duszę nieboszczyka do domu. Wiele rodzin wynajmuje profesjonalne płaczki, które z białą opaską na głowie podążają w kondukcie, płacząc za zmarłym.

Po uroczystym pożegnaniu organizowana jest również stypa, czyli poczęstunek dla żałobników. Następnie po trzech dniach, cała rodzina wybiera się na miejsce spoczynku bliskiego, aby zaprosić go na posiłek w domu. Przez kolejne 49 dni po pogrzebie ktoś z rodziny przynosi na grób miseczkę z ryżem. Po upływie tego czasu organizowana jest kolejna uroczystość, na którą ponownie zjeżdżają się bliscy. Wówczas wszyscy modlą się i wspominają zmarłą osobę. Po tym następuje setny dzień od pogrzebu, zwany „końcem łez”. Wietnamczycy, którzy są katolikami, też przestrzegają rytuału, a dodatkowo w 7, 49 i 100 dzień po śmierci udają się do kościoła na zamówioną mszę.

Czego nie można robić w trakcie pogrzebu?

Przesądy i praktyki pogrzebowe są różne i nie wszędzie będą powielane. Najpopularniejsze z nich to:

1. Jako gość na pogrzeb ubierz się na czarno, nie na biało - biel to kolor dla rodziny. Nawet jeśli rodzina ubrana jest na czarno, to często na głowie ma białe chusty lub turbany.

2. Jesteś w ciąży - lepiej zrezygnuj z udziału w pogrzebie, a jeśli chcesz wziąć udział w  pożegnaniu, to bezsprzecznie odpuść udział w kremacji. Niektórzy wierzą, że podczas kremacji dusza uchodzi z ciała i zamiast opuścić świat i odejść do przodków, zostanie w ciele nienarodzonego dziecka.

3. Bądź cicho - od płaczu są płaczki.

4. Przynieś prezent - mogą to być owoce lub inne podarunki, prezent to wyraz szacunku dla rodziny i zmarłego.

5. Nie zapalaj kadziła gdy masz miesiączkę, bo zmarły może mieć pecha.

6. Zapalając kadzidła, lepiej wziąć do ręki 5 lub 7 sztuk i trzymając je w dłoni pokłonić się też nieparzystą ilość razy, raczej unika się trzymania 3 kadzidełek.

7. Niektórzy wierzą, że układanie bananów na brzuchu zmarłego to doskonałe zabezpieczenie przed zjadaniem jelit przez złe duchy.

Cmentarz i grób

Ciekawe jest również podejście Wietnamczyków do miejsc, w których pochowani mogą być ich bliscy. O ile sam wygląd grobu nie jest najważniejszy, położenie ma znaczenie. W przeciwieństwie do polskiego prawa w Wietnamie nie ma obowiązku chowania ciał na cmentarzu. Podczas podróżowania w głąb kraju napotkać można miejsca spoczynku na polach, w ogródkach itp. Jednak mimo tego, że lokalizacja może być tak naprawdę dowolna, istnieją też zbiorowe miejsca spoczynku. Rodziny bardzo często chcą być złożone do grobu razem i przy rodzinnych posiadłościach. Samo miejsca często dobierane jest przy uwzględnieniu zasad feng shui, a dodatkowo bierze się pod uwagę takie czynniki jak widoki (cmentarze często są na wzgórzach) czy bliskość rzek. 

Pamięć o zmarłym

Po pogrzebie zdjęcie zmarłego ustawia się na domowym ołtarzyku. Rok po śmierci rodzina spotyka się na uroczystym świętowaniu pierwszej rocznicy, ale wcale nie musi to oznaczać końca żałoby, czasem trwa ona 2-3 lata. Potem kolejne rocznice też są upamiętniane, ale często w mniejszym gronie. Sama żałoba w rodzinie objawia się głównie tym, że jest zakaz organizowania wesel, jednak dotyczy to raczej konserwatywnych rodzin.